روش تحقیق، تحقیق آزمایشی

روش تحقیق، تحقیق آزمایشی

در این مقاله روش تحقیق، تحقیق آزمایشی را بررسی می‌کنیم.
تحقیق آزمایشی به دو دسته تقسیم می شود: تحقیق تمام آزمایشی و تحقیق نیمه آزمایشی.
دربیشتر پژوهش‌های علوم انسانی نظر به اینکه هدف اصلی از انجام پژوهش بررسی یک موضوع به روش میدانی است می‌توان گفت پژوهش مذکور ازنظرهدف در حیطه پژوهش‌های کاربردی می‌باشد. ازسوی دیگر باتوجه به اینکه دراین پژوهش از روش‌های مطالعه کتابخانه‌ای و نیز روش‌های میدانی نظیر پرسشنامه استفاده شده‌است، می‌توان بیان کرد که پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش گردآوری داده‌ها،یک پژوهش توصیفی-پیمایشی است.

مفهوم آزمایش

آزمایش امکان وقوع یک رویداد را در شرایط ویژه فراهم می‌آورد.
هرگاه عوامل تازه و متفاوتی را بروضعیتی اعمال نماییم یاتغییراتی درشرایط موجود به وجودآوریم،به انجام یک آزمایش دست زده‌ایم. این روش را یک روش آزمایشی می‌نامیم.
گرین وود(۱۹۷۲) آزمایش یک فرضیه را اینگونه توصیف می‌کند: آزمایش اثبات یک فرضیه به این نحو است که از طریق بررسی دو عامل در وضعیت‌های متفاوت رابطه سببی را بین آن‌ها برقرار کند.
همه عوامل مؤثرترین وضعیت‌ها به استثنای عامل خاص موردنظر، تحت کنترل قرار می‌گیرند زیرا این عامل نمایانگر علل فرضیه‌ای ویا معلول فرضیه‌ای است.
به طورکلی می‌توان گفت به منظور برقراری رابطه علت و معلولی میان دو یا چند متغیر از طرح‌های آزمایشی استفاده می‌شود.

روش تحقیق، تحقیق آزمایشی

ویژگی‌های این نوع تحقیق آن است که:
۱) متغیرهای مستقل دستکاری می‌شوند،
۲) سایر متغیرها به جز متغیر وابسته ثابت نگه داشته شده و کنترل می‌شوند.
۳) تأثیر متغیر(های) مستقل بر متغیر وابسته مشاهده می‌شود.

روش تحقیق، تحقیق آزمایشی

برای این منظور،گروه‌های آزمایش و شاهد، درنظرگرفته می‌شوند و از طریق آن‌ها تفاوت‌های میان آزمودنی‌ها کنترل می‌شود.
این گروه‌ها طوری انتخاب می‌شوند که حدالامکان معادل و مشابه باشند.
در این روش آزمایشگر گروه آزمایش را تحت تأثیر متغیر مستقل قرار می‌دهد اما گروه شاهد از تأثیر این عامل به دور می‌ماند.
آن‌گاه آزمایشگر پس از انجام آزمایش به بررسی تغییرات روی داده در گروه آزمایش در مقایسه با گروه شاهد می‌پردازد.

روش‌های کنترل متغیرها

به منظور کنترل تفاوت‌های میان آزمودنی‌ها از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

الف. انتساب تصادفی:

در انتساب تصادفی هر یک از آزمودنی‌ها با شانس مساوی به گروه‌های آزمایش و شاهد منتسب می‌شوند.
از این شیوه درصورتی استفاده می‌شود که تعداد آزمودنی‌ها به اندازه کافی در دسترس باشد.
به این ترتیب هرگونه تفاوتی در این دو گروه قبل و بعد از اجرای آزمایش مشاهده شود، صرفاً ناشی از تفاوت تصادفی قلمداد می‌شود.

ب. همتا کردن تصادفی:

در این شیوه سعی بر آن است که آزمودنی‌های انتخاب شده از نظر متغیر ناخواسته همگن باشند.
برای مثال دریک آزمایش می‌توان دانش آموزان راباتوجه به نمره آنان دریک آزمایش هوش با یکدیگر همسان کرد وفهرستی از زوج آزمودنی‌هارا بدست آورد.
سپس به طور تصادفی یکی از دو عنصر زوج شده را به گروه شاهد و دیگری را به گروه آزمایش اختصاص داد.

ج. انتخاب همگن:

در انتخاب همگن، نمونه‌ای از آزمودنی‌ها که از نظر متغیر ناخواسته همگن هستند انتخاب می‌شوند.
سپس از میان آن‌ها گروه‌های آزمایش و شاهد منتسب می‌شوند.
در این شیوه سعی بر آن است که میانگین متغیری که باید کنترل شود در گروه‌های مورد نظر یکسان باشد.

د. تحلیل کواریانس:

در این شیوه داده‌های مربوط به متغیر ناخواسته، که قبل از اجرای آزمایش به دست می‌آید، در تحلیل نتایج مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای مثال توانایی قبلی بزرگسالان را می‌توان با نمره‌های پیش آزمون موردسنجش قرارداد و سرانجام نمره‌ها رابه عنوان اندازه‌گیری متغیر ناخواسته در تحلیل نهایی دخالت داد.

ه. استفاده از آزمودنی‌ها به عنوان کنترل خودشان:

گاه می‌توان روی افراد یک گروه آزمودنی آزمایشی را اجرا کرد و همان افراد را به عنوان کنترل خودشان مورد مشاهده قرار داد.
برای مثال اگر بخواهیم تأثیر دو روش تدریس را در یک گروه آزمودنی بررسی کنیم، ابتدا با شیوه اول به آنان آموزش داده و پس از گذشت مدتی شیوه دوم را اجرا می‌کنیم.

انواع تحقیقات آزمایشی

عمده‌ترین روش طبقه‌بندی آزمایش‌ها براساس میزان کنترل آزمایشگر برایجاد شرایط موردنظر می‌باشد.
بر این اساس تحقیقات آزمایشی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
۱) تحقیقات آزمایشگاهی
۲) آزمایش‌های میدانی
۳) آزمایش‌های طبیعی.

آزمایش آزمایشگاهی

این نوع آزمایش همانگونه که از نامش پیداست عبارت از انجام یک آزمایش در محیط آزمایشگاهی است به‌گونه‌ای که محقق می‌تواند به کنترل تمام یا تقریباً تمام متغیرهای مستقل تأثیرگذار احتمالی که به مسئله مورد مطالعه ارتباط مستقیم ندارند، می‌پردازد.
این نوع از تحقیقات دارای سه هدف عمده می‌باشند.

اهداف آزمایش آزمایشگاهی

اولین هدف مطالعه روابط علی بین متغیرها در شرایط ناب و بدون آمیختگی است.
محقق سعی می‌کند وجود یا عدم وجود رابطه، شدت آن و شرایط ایجاد ارتباط را کشف کند.
هدف دیگر این تحقیات آزمون پیش بینی‌های قابل استنباط از نظریه و تحقیقات پیشین می‌باشد.
چنین آزمایشاتی هنگامی اجرا می‌شوند که نتایج حاصل از آزمایش‌های پیشین مبهمی باشد و بالاخره این که هدف برخی از تحقیقات آزمایشی اصلاح نظریه‌ها و فرضیات، تدوین فرضیات در ارتباط با سایر فرضیه‌های آزموده شده به صورت آزمایشی و غیرآزمایشی و مهم‌تر از همه کمک به ایجاد نظام‌های نظری است.

روش تحقیق، تحقیق آزمایشی

آزمایش میدانی

دراین روش آزمایش درموقعیتی واقعی انجام می‌شودکه درآن محقق باکنترل برخی ازمتغیرها به بررسی تأثیراحتمالی سایرمتغیرهای کنترل‌نشده می‌پردازد.
در آزمایش میدانی،کنترل متغیرمستقل دردست آزمایشگراست و آزمودنی‌ها به طورتصادفی به گروه‌های آزمایشی و شاهد اختصاص داده‌می‌شوند.
اما با این حال از آنجا که آزمایشات میدانی در زمینه‌های مربوط به زندگی روزمره انجام می‌گیرند، بنابراین نسبت به تحقیقات آزمایشگاهی،کنترل کمتری برمتغیرها می‌تواند صورت بگیرد و به همین علت واریانس خطا افزایش می‌یابد.

آزمایش میدانی

البته از طرفی می‌توان گفت یکی از محاسن آزمایشات میدانی، دستیابی به متغیرهای مستقل نیرومند می‌باشد.
زیرا اثر دستکاری متغیرهای مستقل در محیط واقعی بیش از اثر دستکاری این متغیرها در محیط آزمایشگاهی است.
هر قدر محیط‌ها و موقعیت‌های پژوهش واقعیتر باشند، متغیرها نیرومندتر خواهد بود.
این واقعی‌بودن به روایی بیرونی پژوهش کمک می‌کندو اعتبار تعمیم پژوهش را درموردسایر محیط‌ها وجوامع مشابه افزایش می‌دهد.

آزمایش طبیعی

در این روش آزمایشگر طرح آزمایش خود را پس از وقوع یک سانحه طبیعی مثل زلزله یا سیل اجرا می‌کند.
در این پژوهش‌ها واکنش افراد در برابر ویرانی‌ها و تلفات جانی ایجاد شده مورد بررسی قرار می‌دهد.
انجام چنین تحقیقاتی درمواردی روی می‌دهدکه محقق نه تنهانمی‌تواند متغیرمستقل راکنترل کندبلکه حتی نمی‌تواندزمان وقوع آن راپیش‌بینی‌نماید،بنابراین پژوهشگر درصورت وقوع چنین پدیده‌هایی به بررسی آن‌هامی‌پردازد.

آزمایش طبیعی

ازآنجاکه متغیرمستقل به صورت واقعی به وقوع می‌پیوندد،بنابراین مهم‌ترین حسن آزمایش طبیعی بارز و قوی بودن متغیرمستقل است.
برای مثال اگرمحققی بخواهد تأثیرمشاهده مرگ دیگران رادرشکل‌گیری پیوندهای گروهی ومیل به کمک‌رسانی بررسی کند،قطعاًنمی‌تواند درمحیط آزمایشگاهی تحقیق خودرا انجام دهد.
ازسوی دیگر آزمایش طبیعی محاسن هرتحقیق آزمایشی مانند یافتن رابطه علت و معلولی و سنجش فرضیات راباخود خواهدداشت.

خرید و دانلود محصولات کمک آموزشی کنکور کارشناسی ارشد و دکتری:

آمار 
روش تحقیق