متغیر کنترل

متغیر کنترل (Control variable)

یکی از مباحث مهم در درس روش تحقیق بحث متغیر کنترل است. در این بحث از روش تحقیق به دنبال آن هستیم که تعریف دقیق و مشخصی برای متغیر کنترل ارائه کنیم.
بسیار واضح است که در یک تحقیق نمی توان اثرات همه متغیرها را بر یکدیگر و به طور همزمان مورد بررسی و مطالعه قرار داد. بنابراین پژوهشگر باکنترل برخی از متغیرها را، اثر آن ها را خنثی می کند. به عبارت دیگر، متغیرکنترل متغیری است که به منظور حصول اطمینان از اینکه آیا روی روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته تأثیر دارد یا خیر، ثابت نگهداشته می‌شود و در شرایطی که تاثیر متغیر کنترل خنثی یا حذف می شود، تاثیر متغیر مستقل مورد مطالعه قرار می گیرد.

تفاوت بین متغیرهای کنترل و متغیرهای تعدیل کننده

تفاوت متغیرهای کنترل با متغیر تعدیل کننده، این است که محقق، اثر متغیر تعدیل کننده را اندازه‌گیری می‌کند، ولی اثر متغیر کنترل را از میان می‌برد.

روش‌های کنترل متغیر

متغیرهای کنترل را به دو روش کلی می توان کنترل کرد:
۱) کنترل‌های تحقیق ( مربوط به طرح تحقیق). کنترل تحقیقی به یک یا چند روش انجام می‌شود که عبارتند از: انتساب تصادفی، همتا کردن، تشکیل گروههای همگن و استفاده از یک گروه به عنوان کنترل خودش.
۲) کنترل‌های آماری. این کنترل شامل تحلیل کوواریانس، رگرسیون سلسله مراتبی و اندازه گیری های مکرر می‌باشد.

مثال

بررسی رابطه میان هوش و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر و دختر
هوش: متغیر مستقل
پیشرفت تحصیلی: متغیر وابسته
جنسیت: متغیر تعدیل کننده
تعیین رابطه میان هوش و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی
هوش: متغیر مستقل
پیشرفت تحصیلی: متغیر وابسته
پایه تحصیلی: متغیر کنترل
جنسیت: متغیر کنترل

در مثال بالا، پژوهشگر قصد ندارد رابطه بین هوش در جنسیت‌های مختلف یا در پایه های تحصیلی مختلف را بررسی کند و به همین جهت، متغیر کنترل پایه تحصیلی را با محدود کردن موضوع تحقیق به پایه تحصیلی خاص حذف کرده (همتا سازی) و اثر آن را از بین می برد.

خرید و دانلود محصولات کمک آموزشی کنکور کارشناسی ارشد و دکتری:

آمار 
روش تحقیق