منابع آزمون دکتری
منابع آزمون دکتری
اردیبهشت 3, 1398
منابع آزمون دکتری یک قطب‌نما
منابع آزمون دکتری یک قطب‌نما
اردیبهشت 7, 1398

پایایی و روایی، قسمت دوم

در اینجا مقدمه‌ای از درس پایایی و روایی در اندازه‌گیری بیان می‌گردد. پایایی و روایی مفاهیمی مهم و پرکاربرد در درس روش تحقیق هستند.
نویسنده: افشین صفایی

روایی و پایایی در اندازه گیری

برای تعیین ویژگی‌های اشیاء و افراد لازم است آن‌ها را اندازه‌گیری کنیم.
برای اندازه‌گیری ابزارهای مختلفی وجود دارد و یا ممکن است وجود نداشته باشد و ما خودمان بخواهیم آن ر‌ا طراحی کنیم.
نکته‌ای که وجود دارد آنستکه آیا این ابزار، ابزار مناسبی برای اندازه‌گیری آن ویژگی هست یا نه؟
سؤال منطقی اینجا این خواهد بود که مناسب بودن ابزار به چه معنایی است و چه جنبه‌هایی دارد؟
قدما دو جنبه روایی و پایایی را ابعاد مناسب بودن ابزار اندازه‌گیری معرفی کرده‌اند.
در این درس چند قسمتی بصورت پایه‌ای روایی و پایایی را به دقت بررسی خواهیم کرد.

اهداف یادگیری این درس
پس از مطالعه این درس باید بتوانید:
۱) پایایی را تعریف نموده، انواع مختلف آن را ذکر و نحوه ارزیابی آن‌ها را ذکر کنید.
۲) تعریف دقیقی از روایی ارائه نموده، و با بیان انواع مختلف آن، نحوه ارزیابی هر کدام را تعیین کنید.

مقدمه‌ای بر درس روایی و پایایی

اندازه‌گیری شامل اختصاص نمرات به ویژگی‌های افراد است.
اما چگونه محققان می‌دانند که نمرات بدست‌آمده از اندازه‌گیری، واقعاً نشان‌دهنده ویژگی موردنظر هستند؟
این سؤال بخصوص هنگامی که قرار است یک سازه مانند هوش، اعتماد به نفس، افسردگی یا ظرفیت حافظه را اندازه‌گیری کنیم، خیلی پررنگ‌تر خواهد بود.
برای پاسخ دادن به سؤال کلیدی فوق، خیلی ساده باید گفت، محققین با استفاده از ابزار اندازه‌گیری تحقیقات را انجام می‌دهند و براساس نمرات بدست‌آمده و درکی که محقق از سازه اندازه‌گیری شده دارد، مناسب بودن ابزار اندازه‌گیری را تعیین می‌کنند.
این نقطه‌ای بشدت حساس است.
مثلاً، روانشناسان صرفاً اندازه‌گیری نمی‌کنند. آن‌ها داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و سپس داده‌ها را با آنچه مشاهده می‌کنند منطبق می‌کنند.
روانشناسان در صورتی داده‌ها را می‌پذیرند که با واقعیت‌های مشاهده‌شده قابل‌تائید باشند.
در صورتیکه این انطباق وجود نداشته باشد، ابزار اندازه‌گیری نامناسب خواهد بود.

بیایید در اینجا با یک مثال غیر آکادمیک موضوع را دقیق‌تر با هم بررسی کنیم.
فرض کنید که یک ماه رژیم غذایی بگیرید.
به نظر می‌رسد که لباس‌هایتان مقداری گشاد شده و چند نفر هم از شما درمورد کاهش وزنتان سؤال کرده‌اند و متوجه آن شده‌اند.
اگر در این مرحله یک ابزار اندازه‌گیری به شما نشان داد که شما ۵ کیلوگرم وزن از دست داده‌اید، با وجه به شواهد دیگر مثل گشاد شدن لباس‌ها و توجه دوستان نتیجه بدست آمده از اندازه‌گیری منطقی است و شما همچنان به استفاده از این ابزار ادامه خواهید داد.
اما حالا فرض کنید ابزار اندازه‌گیری نشان می‌دهد که شما ۵ کیلو وزنتان بالا رفته است، به درستی نتیجه‌گیری می‌کنید که ترازو خراب شده‌است و یا آن را تعمیر و یا از شرش خلاص می‌شوید.

در ارزیابی یک روش اندازه‌گیری، دو جنبه عمومی موردبررسی قرار می‌گیرد: قابلیت اعتماد (پایایی) و اعتبار (روایی).

“پایایی و روایی ابزارهای معرفت شناسی پوزیتیویستی ( positivist epistemology) است.”

(وینتر، ۲۰۰۰)

پایایی و روایی

پایایی و روایی

پایایی

قابلیت اعتماد (Reliability)، پایایی، ثبات و اعتبار یکی از ویژگی‌های ابزارهای اندازه‌گیری (پرسشنامه یا مصاحبه یا سایر آزمون‌ها در مدیریت، روانشناسی، علوم اجتماعی و …) است.

پایایی نشان می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد.

قابلیت اعتماد (پایایی) به ثبات نتایج و به عبارت دیگر به یکسان بودن نتایج حاصل از یک ابزار اندازه‌گیری (پرسشنامه یا وسیله اندازه‌گیری) اشاره دارد.

کیرک و میلر (۱۹۸۶) در کتاب خود  به سه نوع پایایی اشاره می‌کنند:
پایایی در طول زمان (پایایی در آزمون مجدد)، پایایی بین گویه‌ها (ثبات درونی) و در پایایی بین محققین مختلف (پایایی بیرونی).
پایایی در طول زمان به این معناست که در تکرارهای اندازه‌گیری تا چه میزان جواب‌های یکسانی بدست می‌آوریم.
بنابراین، در یک عبارت ساده می‌توان به این شکل گفت که:

مهم‌ترین دغدغه در قابلیت اعتماد (پایایی)، تکرارپذیری نتایج یک پرسشنامه است و اینکه آیا در شرایط یکسان، نتایج مشابهی را به دست می‌دهد یا نه؟

مثال‌های زیر را ببینید:
مثال اول. فرض کنید با طراحی یک پرسشنامه می‌خواهیم میزان تاب‌آوری بیماران مبتلا به هپاتیت را اندازه‌گیری کنیم.
آیا اگر فردی این پرسشنامه را امروز و سپس ۴ روز بعد پر کند، نتایج یکسان است؟
اگر نتایج بدست آمده بین یک نمونه حداقل ۳۰ نفره در این بازه زمانی مثلاً ۴ روزه با هم همبستگی بالایی داشته باشد، طبیعتاً قانع خواهیم شد که پرسشنامه‌ای که طراحی کرده@ایم دارای ثبات و پایایی است.

مثال دوم. فرض کنید قرار است ازطریق پرسشنامه اضطراب، اضطراب را بین دانش آموزان سال دوم متوسطه اندازه‌گیری کنیم.
بدین منظور این پرسشنامه را بین دانش آموزان دو کلاس از دبیرستانی توزیع می‌کنیم.
نتایج بدست آمده از این دو کلاس چقدر به هم شبیه هستند؟ (البته فرض کرده‌ایم که دو کلاس کاملا ًبه هم شبیه و همگن هستند.)

تعاریف پایایی از دیدگاه محققین مختلف

معمولاً تعاریف عمق ذهنی پژوهشگران را درمورد یک مطلب نشان می‌دهد.
با نگاهی به چند تعریف از بین تعاریف ارائه‌شده از سوی محققین در مورد پایایی، دید عمیق‌تری درمورد این شاخص پیدا خواهیم کرد.
هامرسلی (۱۹۸۷): ” شباهت بین دو اندازه‌گیری یک ویژگی با یک ابزار و یک روش یکسان”
بلک و چمپیون (۱۹۷۶): ” توانایی اندازه‌گیری با ثبات”
لهنر (۱۹۷۹): ” تکرارپذیری اندازه‌گیری‌ها…ثبات”
جانستون و پنی پکر (۱۹۸۰): ” ظرفیت تولید اندازه‌گیری مشابه…ثبات”
کریلینگر (۱۹۶۴): ” صحت و دقت ابزار اندازه‌گیری”

روش‌های اندازه‌گیری پایایی

برای اندازه‌گیری پایایی روش‌های مختلفی از دیرباز مطرح شده‌است که در ذیل فهرست‌وار به آن‌ها اشاره نموده و سپس هرکدام را جداگانه موردبررسی قرار می‌دهیم.

روش آلفای کرونباخ

روش دو نیمه کردن یا تصنیف

روش بازآزمایی

روش کودر – ریچاردسون

روایی و پایایی- قسمت اول

خرید و دانلود محصولات کمک آموزشی کنکور کارشناسی ارشد و دکتری:
روش تحقیق 
پاسخ تشریحی آمار و روش تحقیق کارشناسی ارشد
پاسخ تشریحی آمار و روش تحقیق دکتری

تا کنکور با شما هستیم… برای اطلاع از آخرین اخبار و مشاهده فیلم‌های آموزشی کارشناسی ارشد و دکتری به صفحه اینستاگرام دیجی درس مراجعه نمایید:
صفحه اینستاگرام دیجی درس، دانشگاهی در خانه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *