روش تحقیق روانشناسی تربیتی
روش تحقیق روانشناسی بی شک از دروس مهم برای تمامی دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی و نیز داوطلبان آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری است. با توجه به اهمیت این درس به طور مختصر به معرفی درس روش تحقیق روانشناسی تربیتی می‌پردازیم.
تحقیق
انسان با برخورداری از ذهنی کنجکاو و جستجوگر همواره به دنبال درک قوانین حاکم بر پدیده‌ها و جهان اطراف خود بوده است. تحقیق، کاوشی دقیق و سیستماتیک برای پی بردن به ماهیت پدیده‌ها و رویدادهای اطراف است. برخی تحقیق را جستجویی نظام‌مند باهدف تولید دانش تعریف کرده‌اند.
تحقیق علمی:
تحقیق علمی عبارت است از روشی نظام‌مند، عینی، دقیق و آزمون‌پذیر که بر اساس روش علمی انجام می‌شود.
روش علمی: روشی است که برای کشف اطلاعات دقیق به کار می‌رود.
تحقیقات علمی در روانشناسی تربیتی به دو دسته عمده حقیق بنیادی و تحقیق کاربردی تقسیم می‌شوند.
تحقیق بنیادی: این نوع تحقیق به گسترش علم و دانش می‌پردازد و زمینه‌ساز تحقیقات کاربردی است. تحقیق بنیادی لزوماً نتایج کاربردی ندارد.
تحقیق کاربردی: این نوع تحقیق اغلب با استفاده از پرسشنامه، سرشماری و تجزیه و تحلیل داده انجام می‌شود و حاصل تحقیقات بنیادی است. تحقیق کاربردی به حل مشکلات و مسائل موجود می‌پردازد.
مراحل اصلی تحقیق
۱- انتخاب موضوع
۲- بررسی تحقیقات و تجربیات مرتبط با موضوع موردنظر
۳- مشخص کردن سؤال تحقیق و توسعه فرضیه‌های تحقیق
۴- تعیین روش یا طرح تحقیق متناسب با موضوع موردبررسی
۵- جمع‌آوری داده‌ها
۶- تجزیه و تحلیل و تفسیر نتایج
۷- ارائه نتایج
روش تحقیق
روش تحقیق علمی است که به بررسی روش‌های طراحی تحقیقات و شیوه‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌پردازد.
روش تحقیق با نحوه شناخت ما از موضوع مرتبط است. به منظور انجام تحقیقات علمی، باید نسبت به موضوع موردمطالعه شناخت علمی داشته باشیم و از روش‌های تحقیق علمی استفاده کنیم تا بر دانش موجود افزوده شود و نتایج تحقیق دارای اعتبار باشند.
رویکردهای عمومی تحقیق شامل رویکردهای کمی و کیفی هستند و روش مورداستفاده برای آنها مطالعات میدانی، کتابخانه‌ای و پشت میزی است.
استراتژی تحقیق روشی است که برای انجام بخش فنی تحقیق انتخاب می‌شود. به عبارتی، استراتژی تحقیق نحوه جمع‌آوری داده‌ها را مشخص می‌کند.
مهم‌ترین استراتژی‌های تحقیق عبارت‌اند از تحقیق تجربی، تحقیق پیمایشی، مطالعه موردی و تحقیق در عملیات. روش‌های مورداستفاده برای استراتژی‌های تحقیق مصاحبه، پرسشنامه، مشاهده و تحلیل اسناد است.
اولین گام در انجام هر تحقیق انتخاب موضوع و سپس انتخاب عنوان تحقیق است. پس از مطالعه و بررسی تحقیقات و تجارب پیشین درباره موضوع موردنظر می‌توان عنوان و موضوعی دقیق برای تحقیق انتخاب کرد.
مرحله بعد انتخاب روش تحقیق است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ بنابراین باید با انواع روش‌های تحقیق و نقاط ضعف و قوت آنها برای استفاده در موقعیت‌های مختلف و متناسب با موضوع تحقیق آشنا بود.
برای انتخاب روش تحقیق مناسب ابتدا سؤال تحقیق را که نقطه آغاز تحقیق است، مشخص می‌کنیم.
سپس فرضیه‌های تحقیق که همان پاسخ‌های احتمالی برای سؤال تحقیق هستند، تعیین می‌شوند. این فرضیات در طول انجام تحقیق اثبات یا رد می‌شوند.
با مشخص شدن طرح کلی تحقیق و مطالعه تجارب محققان در زمینه موردنظر می‌توان روش مناسب برای تحقیق را انتخاب نمود. سپس با توجه به روش انتخاب‌شده، به جمع‌آوری داده‌ها پرداخته، آنها را تجزیه و تحلیل می‌کنیم و سپس به تفسیر و ارائه نتایج حاصل از تحقیق می‌پردازیم.
اهداف تحقیق در روانشناسی تربیتی
– تبیین: توضیح روابط بین متغیرها به راه‌های منطقی، معمول و قابل‌اثبات.
– پیش‌بینی: پیشگویی ارزش یک متغیر بر اساس متغیری دیگر، با درجه صحتی بالاتر از تصادف که می‌توان آن را فرضیه یا حدس عالمانه نامید.
– کنترل: ایجاد تغییر در مقدار یک متغیر برای بررسی میزان تأثیر آن بر متغیر دیگر.
بهترین نوع تحقیق، تحقیقی است که هر سه رابطه فوق را در برداشته باشد. تبیین بر روابط منطقی، پیش‌بینی بر روابط زمانی و کنترل بر روابط علّی و تابعی استوار است.
مهم‌ترین روش‌های تحقیق کمّی در روانشناسی تربیتی، روش‌های همبستگی و آزمایش است.
روش همبستگی:
در این روش رابطه بین دو یا چند متغیر مشخص می‌گردد. با استفاده از روش همبستگی می‌توان رابطه پیش‌بینی بین متغیرها را علاوه بر روابط زمانی بین آنها تعیین کرد. رابطه همبستگی بین متغیرها با استفاده از ضریب همبستگی تعیین می‌شود. ضریب همبستگی میزان و جهت رابطه بین دو یا چند متغیر را مشخص می‌کند.
روش آزمایش:
در این روش علاوه بر توصیف و پیش‌بینی رابطه بین متغیرها، می‌توان به رابطه علّی و معلولی بین آنها پی برد.
دقیق‌ترین و معتبرترین نوع تحقیق در روانشناسی تربیتی روش آزمایش است. با استفاده از روش آزمایش در نهایت می‌توان به اطلاعات قابل‌اطمینانی دست یافت. در این روش پژوهشگر یک متغیر مستقل را تغییر داده و نتایج این تغییر را روی متغیر وابسته بررسی می‌نماید.
تحقیق آزمایشی به دو صورت گروهی و تک آزمودنی انجام می‌شود، در روش گروهی، گروه آزمودنی و گروه گواه (کنترل) به‌طور تصادفی از میان گروه بزرگ‌تری از افراد موردبررسی انتخاب می‌شوند. در روش تک آزمودنی که معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که افراد زیادی با ویژگی‌ها و شرایط مشابه برای تقسیم به دو گروه گواه و گروه آزمودنی وجود ندارد؛ بنابراین در این روش، آزمایش با یک فرد انجام می‌شود و وجود آزمون فرضیه و شاخص‌های آماری در آن ضرورتی ندارد.
روش تحقیق روانشناسی تربیتی
در درس روش تحقیق روانشناسی تربیتی با انواع روش‌های تحقیق علمی متناسب با موضوعات تحقیقی مختلف به ویژه در حوزه علوم انسانی آشنا می‌شویم. روش تحقیق روانشناسی تربیتی شامل شناخت انواع تکنیک‌های مورداستفاده برای نمونه‌گیری و جمع‌آوری داده‌ها، انواع متغیرها، انواع روش‌های نمونه‌گیری، انواع روش‌های اندازه‌گیری، تعیین پایایی و اعتبار تحقیق است و به نحوه دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل داده‌ها و بیان نتایج یک تحقیق می‌پردازد.
روش تحقیق روانشناسی تربیتی یکی از دروس پرکاربرد و مهم برای داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکتری این رشته است. به‌طورکلی آشنایی با روش‌های تحقیق برای تمام دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی ضروری است و برای نگارش مقاله، پروپوزال و پایان‌نامه کاربرد دارد. توجه به این درس در آزمون کارشناسی ارشد و دکتری منجر به کسب نتایج رضایت‌بخش خواهد شد.
و اما کلاس آموزشی ما…
مجموعه آموزشی روش تحقیق دیجی‌درس که در ۹ جلسه ارائه شده است به آموزش صفر تا صد درس روش تحقیق روانشناسی تربیتی می‌پردازد و برای تمام دانشجویان و داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکتری، حتی کسانی که هیچ‌گونه آشنایی اولیه با روش تحقیق ندارند، مناسب است.
مطالب مرتبط: آمار روانشناسی تربیتی
فیلم پاسخ تشریحی آمار و روش تحقیق کنکور دکتری ۹۷
فیلم پاسخ تشریحی آمار و روش تحقیق کنکور دکتری ۹۶
رشته‌های مرتبط: کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی ، دکتری روانشناسی تربیتی
نمونه فایل آموزشی روش تحقیق